Πρόσφατα κάποιος μοιράστηκε μαζί μας μια αναδημοσίευση ομιλίας του Μάνου Δανέζη για την τεχνητή νοημοσύνη η οποία ανέβηκε σε κάποιο κανάλι με τον τίτλο ψηφιακή δικτατορία. Κι αναρωτηθήκαμε αν πρόκειται για ενημέρωση ή για εκφοβισμό. Διότι και μόνο ο τίτλος προδιαθέτει στον φόβο. Δεδομένων και των αντιδράσεων για τις νέες ταυτότητες εγέρθηκε πάλι η αμφιθυμία που μας προκαλεί κάθε τι καινούργιο. Και το πιο θαυμαστό και επίφοβο από όλα τα καινούργια: η τεχνητή νοημοσύνη.
Από τη μια την καλωσορίζουμε ολόθερμα βλέποντάς την όχι μόνο ως αυτονόητη συνέχεια του τεχνολογικού πολιτισμού μας αλλά και σαν ένα είδος φυσικής δύναμης ή εξέλιξης των ειδών. Σαν αυτή που οδήγησε από τον Homo Neanderthalensis στον Homo sapiens. Γι αυτό και μάταια την μισούν και την καταριώνται πολλοί καθώς οι προσπάθειες να την αναχαιτίσουν είναι τόσο ανώφελες σαν να προσπαθούν να εμποδίσουν τον ήλιο να ανατείλλει. Απλά, ο νέος ψηφιακός πολιτισμός και η τεχνητή νοημοσύνη ακόμα και το νέο είδος ανθρώπου που θα είναι και εν μέρει μηχανή είναι αναπόφευκτα. Το ίδιο ισχύει και με τις νέες ταυτότητες. Είναι επίσης αναπόφευκτες.
Ένα το κρατούμενο.
Είναι επιθυμητός ο ψηφιακός κόσμος και η τεχνητή νοημοσύνη;
Ω, ναι πολύ. Γιατί θα λύνει σε ελάχιστο χρόνο και με πιο αξιόπιστο τρόπο ένα σωρό ζητήματα που οι άνθρωποι δεν μπορούν προς το παρόν να επιλύσουν. Θα οδηγούν τα αυτοκίνητα αντί για εμάς, θα κάνουν τις επικίνδυνες δουλειές, θα δίνουν τέχνη, διοίκηση και λύσεις που αδυνατούμε. Στην ιατρική για παράδειγμα, η ανάγνωση μιας ακτινογραφίας ή ενός υπέρηχου εναπόκειται στις ικανότητες και τη γνώση του γιατρού. Όταν αυτό θα το έχει αναλάβει η ΑΙ, η τεχνητή νοημοσύνη, η διάγνωσή θα είναι εξαιρετικά πιο αξιόπιστη επειδή θα συνδυάζει σε δευτερόλεπτα ένα ασύλληπτο πλήθος δεδομένων από πολλαπλές πηγές: από εκατομμύρια ιατρικές γνωματεύσεις και ακτινογραφίες, από ιατρικά συνέδρια και ειδικές δημοσιεύσεις, από επιστημονικά περιοδικά και πανεπιστημιακές έρευνες που κανένας άνθρωπος δεν θα μπορούσε να τα διαθέτει, να τα συγκρατήσει και να τα επεξεργαστεί σε δευτερόλεπτα.
Εξελισσόμενη ακόμα περισσότερο η τεχνολογία θα οδηγήσει επίσης αναπόφευκτα στη χρήση βοηθημάτων που πηγαίνουν πολύ πέρα από ένα ακουστικό βαρηκοίας, ένα τεχνητό πόδι ή ένα αναπηρικό αμαξίδιο: με τη χρήση βιοτεχνολογίας (ναι το τσιπάκι) θα ενεργοποιείται στον εγκέφαλο το κινητικό κέντρο ώστε οι άνθρωποι με παραπληγία να σηκώνονται και να περπατούν, οι τυφλοί να βλέπουν και ο μέσος άνθρωπος να μπορεί να μιλά όλες τις γλώσσες ή να έχει στη μνήμη του ολόκληρη τη βιβλιοθήκη του Κογκρέσσου (μεγαλύτερη σύγχρονη βιβλιοθήκη στον κόσμο ) ή να επιμηκύνει τη ζωή του πολύ περισσότερα χρόνια. Με λίγα λόγια θα κάνει τη ζωή μας πιο εύκολη και άνετη και εμάς υπερανθρώπους.
Δύο τα κρατούμενα.
Είναι επίφοβη παρ᾽όλα αυτά η ΑΙ;
Ω ναι ! Επειδή η τεχνητή νοημοσύνη και κυρίως η ΑGI που αποτελει την συνδυασμένη γενική χρήση της τεχνητής νοημοσύνης (Artificial General Intelligence) θα μπορεί να αποφασίζει ερήμην μας από κάποιο σημείο και μετά. Αυτό συμπεριλαμβάνει και τα θανάσιμα όπλα που θα έχουν αποσπάσει την δύναμη της απόφασης από τον άνθρωπο και θα την παίρνουν από τον εαυτό τους για το πού και πότε να βομβαρδίσουν. Οι αλγόριθμοι θα αντικαταστήσουν την ανθρώπινη εργασία σε πολλούς τομείς διευκολύνοντας αλλά και εκτοξεύοντας την ανεργία. Επίσης θα αποφασίζουν σε ποιον και πού θα απαγορεύσουν την πρόσβαση, την πρόσληψη, την ιατρική φροντίδα.
Σε ορισμένες πόλεις της Κίνας ήδη εφαρμόζεται ένα ψηφιακό σύστημα βαθμολόγησης του καλού πολίτη ( Social Credit System). Όσοι συμμετέχουν σε αυτό ξεκινούν με ένα βασικό αριθμό πόντων, ίδιο για όλους, ο οποίος αυξομοιώνεται ανάλογα με την κοινωνική συμπεριφορά τους. Αν εξοφλούν εγκαίρως τα χρέη τους, αν φροντίζουν τους ηλικιωμένους γονείς τους και σέβονται του κανόνες και τους νόμους, αν είναι ευγενικοί και τίμιοι οι πόντοι τους αυξάνονται και αποκτούν προτεραιότητα σε προσλήψεις, δάνεια, καλύτερα σπίτια, ταχύτερη ιατρική περίθαλψη, εκπτώσεις, βίζα για ταξίδια και κοινωνικές παροχές. Εάν αντίθετα κάνουν μπούλινγκ στο σχολείο ως παιδιά ή ως ενήλικες είναι επιθετικοί, παραβατικοί, κακοπληρωτές, αν καταστρέφουν τη δημόσια περιουσία, παραβιάζουν τους κανόνες κυκλοφορίας, ενοχλούν συστηματικά τους γείτονες πχ βάζουν δυνατά μουσική, πετάνε σκουπίδια στο δρόμο ή δεν ανακυκλώνουν, αν φέρονται με αγένεια και απρέπεια οι πόντοι τους μειώνονται και αποκλείονται από προσλήψεις, δάνεια, τρένα ταχείας κυκλοφορίας, καταστήματα και εστιατόρια, καλά σχολεία και πανεπιστήμια από πιστωτικές κάρτες και ειδικές εκπτώσεις ενώ και οι κοινωνικές παροχές τους ελαχιστοποιούνται. Κι όχι μόνο αυτά αλλά σε ορισμένες πόλεις εφαρμόζεται και το σύστημα δημόσιας διαπόμπευσης όπου σε μεγάλες ψηφιακές οθόνες εμφανίζονται τα ονόματα (ίσως και οι φωτογραφίες) των κακών πολιτών ενώ συμπαρασύρεται σε ανάλογη δυσμένεια και η οικογένειά τους.
Διακόσια εκατομμύρια κάμερες εποπτεύουν τους δημόσιους χώρους στην Κίνα μειώνοντας την εγκληματικότητα αλλά και την ιδιωτικότητα ενώ συστήματα ψηφιακής αναγνώρισης προσώπου εντοπίζουν ποιος είναι ποιος ακόμα και με γυρισμένη την πλάτη.Τρομακτικό; Ναι. Αλλά σε έρευνα που πραγματοποίησε το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου το 80% των Κινέζων που ρωτήθηκαν συμφωνούν με το μέτρο της βαθμολογίας του καλού πολίτη και μόνο το 1% διαφωνεί ενὠ η World Bank Group αναβάθμισε την δανειοληπτική αξιοπιστία των Κινέζων από την 78η στην 46η θέση αποδίδοντάς την και στην εφαρμογή του συστήματος του καλού πολίτη * (Social Credit System. https://en.wikipedia.org/wiki/Mass_surveillance_in_China) Ωστόσο ο αλόγοριθμος στα χέρια αυταρχικών ή ανεξέλεγκτων οντοτήτων είναι τρομακτικός.
Τρία τα κρατούμενα.
Από τον Μεγάλο Αδελφό στον Μέγα Ιεροεξεταστή
Ανάμεσα στα τρία κρατούμενα σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη και τον ψηφιακό κόσμο που είναι: 1) το αναπόφευκτο 2) η θετική διάσταση και 3) η αρνητική διάσταση εγείρονται η παραπληροφόρηση, η προκατάληψη και ο φόβος ενώ θα έπρεπε να εγερθεί ο νηφάλιος στοχασμός και ένας νέος κώδικας ηθικής και ανθρωπισμού. Ο φόβος και η παραπληροφόρηση βλέπουν στις νέες ταυτότητες τον αντίχριστο. Το βόλεμμα και η έλλειψη στοχασμού οδηγούν αυτόν που φοβάται τις νέες ταυτότητες να παραβλέψει να απαλλαγεί επίσης από το κινητό του ή το ίντερνετ. Και τα δύο ξέρουν περισσότερα για εμάς από όσα θα περιλαμβάνονται στην ταυτότητα, και κυρίως ξέρουν περισσότερα για τον εαυτό μας από εμάς τους ίδιους. Παράδειγμα; τα προϊόντα που επιλεκτικά εμφανίζονται στην οθόνη σου είναι προσαρμοσμένα στα δικά σου γούστα και προτιμήσεις. Το γεωγραφικό σημείο που βρίσκεσαι, η μορφή σου και η φωνή σου, οι φίλοι και οι δραστηριότητές σου, τα βιβλία που σου αρέσουν και οι ταινίες που διαλέγεις όλα είναι μέρος του προφίλ σου που είναι ήδη καταχωρισμένο σε βάσεις δεδομένων μέσω της πλοήγησής σου στο ίντερνετ, στα social media ή απλώς με τη χρήση του τηλεφώνου σου. Και δεν χρειάζεται να ανησυχείς μήπως τα έχει στα χέρια του ο Μεγάλος Αδελφός. Πρόσβαση στα δεδομένα σου έχει το fb, το ψηφιακό κατάστημα που ψωνίζεις και το σούπερ μάρκετ σου. Οι νέες ταυτότητες είναι ψηφιακοί δεινόσαυροι μπροστά στα δεδομένα που παρέχονται συνεχώς απλώς και μόνο επειδή χρησιμοποιείς το κινητό σου ή σερφάρεις στο ίντερνετ.
Στο μεταξύ η Ιερά Εξέταση σε έξαρση θρησκευτικού φανατισμού κυνηγά τις νέες ταυτότητες ακολουθούμενη από πλήθη που ΔΕΝ στοχάζονται. Και για αυτό χειραγωγούνται. Επιχειρώντας να αποφύγουν τον Μεγάλο Αδελφό χειραγωγούνται από τον Μέγα Ιεροεξαταστή. Και αντί να στοχάζονται για τα υπέρ και τα κατά και την έγκαιρη θέσπιση μέτρων και κυρίως για την ανάγκη μιας νέας ηθικής απλώς μισούν, καταριούνται και αντιδρούν. Κι εκείνοι που κάπως στοχάζονται επίσης φοβούνται. Γι αυτό και ασυνείδητα τιτλοφορούν ψηφιακή δικτατορία κάτι που θα έπρεπε να εξεταστεί σφαιρικά με όλες του τις διαστάσεις: ως κάτι και αναπόφευκτο και ευεργετικό και δυστοπικό ταυτόχρονα. Η προκατάληψη είναι τύφλωση, όπως και ο φόβος. Καμιά σοφή απόφαση δεν λαμβάνεται σε πανικό.
3 βήματα
Προτείνουμε τρία βήματα: 1) σφαιρική πληροφόρηση 2) στοχασμό με καθαρή καρδιά και νηφάλιο νου 3) διατύπωση και εφαρμογή μιας πρότασης. Όσο υπάρχει ακόμα καιρός γι αυτήν. Μια πρόταση στηριγμένη στην ηθική του ανθρωπισμού, της καλωσύνης και του ενδιαφέροντος για το κοινό καλό. Υπάρχει μια κοινή αντίληψη για το αγαθό. Τα Μαθήματα Θαυμάτων, οι Έλληνες φιλόσοφοι και οι σοφοί όλων των εποχών και των πολιτισμών, μεγάλοι πνευματικοί ηγέτες και ιερές μορφές που πέρασαν από τον πλανήτη διατύπωσαν θέσεις που συγκλίνουν σε κοινά σημεία. Ερεύνησε και βρες τα.
Οι οργισμένες αντιδράσεις δεν είναι πρόταση. Οι φοβισμένες επαναστάσεις δεν είναι πρόταση. Η πληροφόρηση η οποία μεροληπτεί λόγω φόβου ή ιδιοτελών συμφερόντων δεν είναι πρόταση. Πρώτα αποδέξου και αγκάλιασε το αναπόφευκτο, μάθε όσα μπορείς περισσότερο γι αυτό και απόκτησε κατανόηση της πρόκλησης με ψύχραιμη ματιά. Ύστερα θα μπορείς να κατευθύνεις την ορμή της δράσης σου όχι προς την σπασμωδική αντίδραση αλλά προς την προάσπιση της ευημερίας όλου του πλανήτη που η τεχνητή νοημοσύνη επεκτείνει θεαματικά και ταυτόχρονα θεαματικά απειλεί. Αλλιώς καταλήγουμε να μισούμε και να φοβόμαστε με ένα νου σε σύγχυση και μια καρδιά αλαφιασμένη αντί να σκεφτόμαστε και να προτείνουμε.
Η δική μας πρόταση
Τι μπορούμε να προτείνουμε λοιπόν για την διαχείριση της τεχνητής νοημοσύνης και των απειλών που εγείρει η κακή χρήση της ψηφιακής εποχής; Η δική μας πρόταση είναι ηλικίας 2000 ετών: να φροντίσουμε και να αγαπήσουμε ο ένας τον άλλον, με όποιον τρόπο μπορούμε. Τον κάθε άλλο. Να βγούμε από τη ζώνη άνεσης που περιλαμβάνει μόνο τους δικούς μας ανθρώπους και να τους συμπεριλάβουμε όλους. Κι αυτούς που δεν θα συναντήσουμε ποτέ αλλά που για χάρη τους θα μαζέψουμε το σκουπίδι μας από την παραλία. Όχι επειδή μας παρακολουθεί μια κάμερα επιτήρησης αλλά επειδή μας χαροποιεί η σκέψη ότι θα βρουν μια καθαρή παραλία και θα τη χαρούν όπως κι εμείς. Το “αγαπάτε αλλήλους” μπορεί να βρει την έκφρασή του στην παραχώρηση προτεραιότητας στον άγνωστο ή στην αποφυγή να βάλουμε αργά, δυνατά τη μουσική, όχι γιατί όπως στην Κίνα απειλούμεθα να χάσουμε πόντους στο σύστημα κοινωνικής αξιολόγησης, αλλά από φροντίδα και νοιάξιμο για την ησυχία του γείτονα.
Δεν μας φτάνουν οι δικοί μας. Τους θέλουμε όλους κοντά μας. Επεκτείνοντας τα όρια της στοργής μας στους ξένους τους κάνουμε δικούς μας. Έτσι μόνο μεταμορφώνονται αληθινά οι κοινωνίες: όχι με την επανάσταση αλλά με την αφύπνιση. Ένα συνεχώς επεκτεινόμενο πλήθος αφυπνιζόμενων που νιάζονται ο ένας για τον άλλον έτσι που κανείς να μην φοβάται για την κακή και ιδιοτελή χρήση της δύναμης που παρέχουν τα θαυμαστά νέα επιτεύγματά μας αλλά να θεωρούμε αυτονόητη την χρήση τους για το κοινό καλό. Kαι αυτό μπορεί να συμβεί επειδή θα θελήσουμε να διατηρήσουμε το προνόμιο της ελεύθερης επιλογής, συνειδητά επιλέγοντας αντί τον διαχωρισμό και την αποξένωση, να είναι οι σχέσεις μας αγαπητικές. Ακόμα και με εκείνους που ακόμα κοιμούνται.
