Της Ιουλίας Πιτσούλη
Ανάμεσα σε όλες τις ιδέες η ευτυχία είναι η πιο φευγάτη. Γι αυτό και τόσοι πολλοί την κυνηγάνε! Αν εκείνη ξεφεύγει δεν είναι επειδή τρέχει γρήγορα αλλά επειδή εμείς δεν την βλέπουμε. Κι ας είναι μπροστά στη μύτη μας. Πάσχοντας από μια ιδιότυπη πρεσβυωπία την αντιλαμβανόμαστε μόνο όταν έχει φύγει μακριά. Στην πραγματικότητα πολλοί από εκείνους που νομίζουν ότι είναι δυστυχείς είναι απλώς πρεσβύωπες. Όλοι , όμως , λίγο – πολύ έχουμε ένα πρόβλημα να διακρίνουμε την ευτυχία. Την περνάμε γι άλλη. Είμαστε σαν εκείνους που νομίζουν ότι βλέπουν στο δρόμο ένα αγαπημένο πρόσωπο, τρέχουν να το προλάβουν και καταλήγουν σ’ ένα « Ουπς ! Λάθος!» ανακαλύπτοντας πως ήταν κάποιος άγνωστος. Κάπως έτσι κυνηγάμε συχνά άσχετα πράγματα νομίζοντας πως κυνηγάμε την ευτυχία. Ούτως ή άλλως αυτή είναι ο κοινός παρονομαστής σε όλα τα κλάσματα της ζωής μας. Σε όσα κομμάτια κι αν διασπάσουμε την καθημερινότητα , τις επιλογές και τις δραστηριότητές μας ο τελικός μας σκοπός είναι η ευτυχία.
Η Προτροπή του Επίκουρου
Δημιουργούμε σχέσεις με αυτήν ως απώτερο στόχο. Θέλουμε χρήμα, πτυχία, γάμο, παιδιά, πολυτελή ζωή περιμένοντας ότι έτσι θα ευτυχίσουμε. Αν όμως κάποιος μας έλεγε πως κάτι απ’ όλα αυτά θα μας έφερνε δυστυχία φυσικά δεν θα το επιζητούσαμε. Εδώ όμως είναι που την έχουν πατήσει αρκετοί. Έχουν ταυτίσει το μέσον με το αποτέλεσμα. Πάρτε για παράδειγμα το χρήμα. Είναι ένα μέσο. Ισχυρό, ναι. Αλλά παραμένει απλώς και μόνο ένα μέσο. Δεν είναι η ίδια η ευτυχία και κανείς δεν εγγυάται ότι θα μας την εξασφαλίσει. Το ίδιο ισχύει και για το κυνήγι της δόξας, της δύναμης , της μεγάλης καριέρας, του έρωτα και για όλα όσα ορίζουμε ως προϋποθέσεις της «ευτυχισμένης ζωής». « Πολλοί άνθρωποι θέλουν να γίνουν πλούσιοι και διάσημοι νομίζοντας ότι έτσι θα κατακτήσουν την ευδαιμονία» γράφει ο Επίκουρος. Αυτή η πεποίθηση δεν έχει αλλάξει από την αρχαιότητα. Η παγκόσμια ιστορία είναι γεμάτη από πλούσιους , διάσημους και απέραντα δυστυχείς ανθρώπους. Αν και οι περισσότεροι έχουν ταυτίσει την έννοια της ευτυχίας με τα υλικά αγαθά, τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Για τον Επίκουρο ,μιας και τον αναφέραμε, η ευτυχία και η ηδονή, προέρχονται από την απουσία του πόνου γι αυτό δίδασκε στους μαθητές του: «Την ευτυχή ζωή δεν την κάνουν οι συνεχείς διασκεδάσεις αλλά ο νηφάλιος στοχασμός που απομακρύνει όσα προκαλούν σύγχυση και πόνο στην ψυχή. Αν ,για παράδειγμα, επιθυμείς να γίνεις πλούσιος μην προσπαθείς να αποκτάς όλο και περισσότερα παρά να ελαττώνεις τις επιθυμίες σου. Φτωχός δεν είναι εκείνος που έχει λίγα αλλά εκείνος που λαχταρά περισσότερα.»
Ο Πατέρας της Ευτυχίας
Η ζωή μας έχει αποδείξει πως υπάρχουν αφανείς , απλοί, φτωχοί άνθρωποι αλλά παρ’ όλα αυτά ευτυχείς όπως υπάρχουν ωραίοι, πλούσιοι και διάσημοι βουτηγμένοι στην κατάθλιψη. Φυσικά όλο αυτό το σχήμα λειτουργεί και αντίστροφα. Ωστόσο, μέσα στις ίδιες τις προσωπικές μας αναμνήσεις περιέχονται κάποιες στιγμές που βρισκόμασταν στη φύση ή ακούγαμε μια εξαιρετική μουσική ή υπήρχε κοντά μας κάποιος αγαπημένος κι ήταν αυτά αρκετά για να πλημμυρίσουμε ξαφνικά και ανεξήγητα από ευτυχία. Έτσι απλά. Βλέπετε, η ευτυχία είναι αλαφροπάτητη. Δεν έρχεται βροντώντας τα βήματά της μέσα θυελλώδη χειροκροτήματα και εκρήξεις πυροτεχνημάτων. Δεν έχει το διονυσιακό στοιχείο του ενθουσιασμού αλλά ούτε και τη θνητή φύση μιας πρόσκαιρης χαράς. Είναι κάτι εσωτερικό, γαλήνιο και συνεχές. Ένα βαθύ αίσθημα πληρότητας . Γι αυτό και οι ευτυχείς είναι πάντα γενναιόδωροι. Από εκεί θα τους γνωρίσετε. Κι από ένα χαμόγελο κατάφασης. Προς τη ζωή και στο βαθύτερο νόημά της. Σαν το χαμόγελο του Βούδα. Θυμηθείτε την τελευταία σκηνή από την ταινία του Μπερτολούτσι. Θηρία, τέρατα, στρατοί ολόκληροι, φωτιές και μανιασμένα κύματα απειλούσαν να τον αφανίσουν. Κι εκείνος εκεί, να ατενίζει όλες αυτές τις επιθέσεις με ένα χαμόγελο μακαριότητας και μια λάμψη στα μάτια. Ευτυχής παρά το σημεία και τα τέρατα που τον περιέβαλαν γιατί κοιτούσε πέρα από αυτά. Το βλέμμα του ήταν σταθερά προσηλωμένο στην Αληθινή Πραγματικότητα, πέρα από τον κόσμο των μορφών και των αλλαγών. Από εκεί αντλούσε τη μακαριότητά του θυμίζοντάς μας πως η ευτυχία είναι κάτι πολύ εσωτερικό. Υπάρχει πάντα «εκεί». Γι αυτό και δεν χρειάζεται να την κυνηγάμε παρά απλά να συνδεθούμε μαζί της. Μόνο που εμείς δεν τη βλέπουμε για αυτό και την ψάχνουμε ασταμάτητα. Πολλοί νομίζουν , μάλιστα, πως είναι και θέμα τύχης. Καλής τύχης. Είναι αλήθεια. Με τη μόνη διαφορά ότι η τύχη δεν είναι κάτι συμπτωματικό ,κάτι που «μας συμβαίνει» δίχως τη δική μας συμμετοχή. Στην πραγματικότητα ισχύει το ακριβώς αντίθετο. Εμείς είμαστε οι οικοδόμοι της καλής μας τύχης. Στον αρχαίο Ορφικό Ύμνο που είναι αφιερωμένος στην Τύχη αποκαλύπτεται το όνομα του γεννήτορά της: Εύβουλος. Η ορθή βούληση, λοιπόν. Η ορθή επιλογή. Αυτή καθορίζει τελικά το παιχνίδι της ευτυχίας.