Tης Ιουλίας Πιτσούλη
Όσο κι αν φαίνεται απίστευτο, η ιστορία της επιστήμης περιέχει αρκετές μαύρες σελίδες γραμμένες από την προκατάληψη και την αλαζονεία των ίδιων των επιστημόνων που συχνά προσπάθησαν να εμποδίσουν την πρόοδο της γνώσης αμφισβητώντας μερικές από τις συγκλονιστικότερες ανακαλύψεις.
1878 Παρίσι . Ο εφευρέτης του φωνόγραφου , Τόμας ΄ Εντισον ,βρίσκεται μπροστά στα μέλη της Γαλλικής Ακαδημίας Επιστημόνων επιδεικνύοντας την καινοφανή συσκευή του που μπορούσε να ηχογραφεί και να αναπαράγει τη φωνή. Η αντίδραση που συναντά ,όμως , είναι μια θύελλα διαμαρτυριών . Οι κορυφαίοι επιστήμονες της « πόλης του φωτός » αρνούνται κατηγορηματικά να δεχθούν ότι είναι δυνατή μια τέτοια εφεύρεση ,δεν θέλουν καν να ακούσουν πώς λειτουργεί ο περίφημος φωνόγραφος και απορρίπτουν τη συσκευή και τον ίδιο τον ΄ Εντισον κατηγορώντας τον « απατεώνα» και « εγκαστρίμυθο»! Αυτό είναι ένα μόνο από τα παραδείγματα της επιστημονικής αλαζονείας που υψώθηκε πολλές φορές σαν τείχος μπροστά στις νέες ανακαλύψεις . Η ιστορία της επιστήμης έχει αρκετές σελίδες με ατοπήματα που διαπράχθηκαν λόγω του φαινομένου « βασιλικότερος του βασιλέως » .Αρκετές από τις σημαντικότερες επιστημονικές ανακαλύψεις πολεμήθηκαν και αρχικά απορρίφθηκαν ,ακριβώς στο όνομα της επιστήμης και της «ορθής γνώσης». ΄ Ετσι , ενώ τα παιδιά στην αρχαία Ελλάδα μάθαιναν ότι η Γη είναι μια σφαίρα που πλέει μέσα στο διάστημα , εκατοντάδες χρόνια αργότερα οι μαθητές του Μεσαίωνα διδάσκονταν ότι ο πλανήτης μας είναι επίπεδος και ότι είναι το κέντρο της Δημιουργίας ,ενώ τα άστρα είναι τρύπες στο στερέωμα !Βέβαια , στον 20ο αιώνα όλοι ξέρουμε πια την αλήθεια. Κι όμως , υπάρχει μια κοινότητα 250.000 ατόμων ,οπαδοί μιας μεσαιωνικής θρησκευτικής αίρεσης , που πιστεύουν πως η Γη είναι επίπεδη και θεωρούν εμάς τους υπόλοιπους « αιρετικούς ». Ευτυχώς που πριν από 6 χρόνια ο Πάπας αποφάσισε να σπάσει την παράδοση του περίφημου αλάθητου και να παραδεχθεί ότι η Γη είναι μια σφαίρα που γυρίζει γύρω από τον ήλιο και όχι το αντίθετο ,όπως είχαν υποστηρίξει οι Πάπες του Μεσαίωνα .
Στην πυρά! Στην πυρά!
Μια παλιά κινέζικη ιστορία λέει πως κάποτε ο καθρέφτης του κόσμου έδειχνε τη Μία Αλήθεια , τη μία ενότητα .΄Όμως ,ήρθε ένας « δράκος » που έγινε αιτία να σπάσει ο καθρέφτης . ΄ Ετσι , η αλήθεια κομματιάστηκε και από τότε οι άνθρωποι βλέπουμε μόνο αποσπάσματα της αλήθειας .Η επέκταση των γνώσεών μας , σε εξωτερικό επίπεδο ,και η επέκταση της συνειδητότητάς μας ,σε εσωτερικό , είναι τα μέσα που μας απέμειναν για να μπορέσουμε να συλλέξουμε τα σπασμένα κομμάτια της γνώσης και της αλήθειας .Αυτό ,λίγο πολύ όλοι το έχουμε διαπιστώσει από την καθημερινή μας εμπειρία. Εκείνο ,όμως , που δεν είναι ευρύτερα γνωστό είναι οι γκάφες που έχει διαπράξει η ανθρωπότητα στην προσπάθειά της να επεκτείνει τις γνώσεις της.. Το βαρύτερο τίμημα το έχουν πληρώσει κυρίως οι πρωτοπόροι αναζητητές που κάθε φορά που εξερευνούσαν και αποκάλυπταν κάτι νέο έρχονταν αντιμέτωποι με την καχυποψία ,την αμφισβήτηση και την οργή του κατεστημένου. Η κοινή γνώμη ήταν απρόθυμη να υιοθετήσει τα οποιουδήποτε είδους «καινά δαιμόνια» ενώ συχνά οι κατέχοντες τη γνώση ,οι αυθεντίες και οι ειδικοί , ήταν οι πιο αντιδραστικοί . Μερικές φορές ,μάλιστα , τα πράγματα ήταν πραγματικά επικίνδυνα . Στην περίοδο του Μεσαίωνα λ.χ. πολλοί λαμπροί επιστήμονες της εποχής κατηγορήθηκαν ως μάγοι και αιρετικοί και αρκετοί οδηγήθήκαν στην πυρά που άναβε η μισαλλοδοξία ,η δεισιδαιμονία και η άγνοια. . Ο Γαλιλαίος και ο Κοπέρνικος κινδύνεψαν σοβαρά να γίνουν προσάναμμα αυτής της πυρράς ενώ ο Τζιορντάνο Μπρούνο καταδικάστηκε σε πύρινο θάνατο από την Ιερά Εξέταση κι έγινε έτσι ένας από τους πρώτους μάρτυρες της επιστήμης . Η αντίδραση του κατεστημένου ήταν τόσο έντονη , ώστε ακόμα κι όταν οι « ειδικοί » έρχονταν αντιμέτωποι με αυταπόδεικτες αλήθειες αρνούνταν συχνά να τις παραδεχθούν, όπως έκαναν τα μέλη της Γαλλικής Ακαδημίας Επιστημόνων με τον φωνόγραφο . Αρκετούς αιώνες νωρίτερα ο παπικός αστρονόμος Κλάβιος αρνιόταν ακόμα και να κοιτάξει τη σελήνη από το τηλεσκόπιο του Γαλιλαίου. Αλλά , κι όταν τελικά πείστηκε να δει τις πεδιάδες και τα βουνά του φεγγαριού δήλωσε – μη πιστεύοντας στα μάτια του αλλά στην εικόνα του φεγγαριού που είχε στο μυαλό του – πως ανάμεσα στα βουνά υπάρχει ένα αόρατο υλικό που κάνει τη σελήνη να παραμένει τέλεια σφαίρα ! Ο Γαλιλαίος εκνευρισμένος τότε σχολίασε ότι και ο Κλάβιος είχε …αόρατα αυτιά γαιδάρου! Αλλά και ακόμα νωρίτερα , ο Πυθαγόρας , ο Αρίσταρχος , ο Αριστοτέλης ,η Υπατία και βέβαια ο Σωκράτης ήταν ανάμεσα στα φωτεινά μυαλά που έπεσαν θύματα της άγνοιας και της μισαλλοδοξίας.
Η Επιστημονική Ιερά Εξέταση
Όταν ανέτειλε η εποχή της επιστημονικής σκέψης και του ορθολογισμού ,η αναζήτηση της γνώσης κατάφερε να ξεφύγει από τις αντιδράσεις του θρησκευτικού φανατισμού και του μεσαιωνικού σκοταδισμού. Επιτέλους η ανθρωπότητα μπορούσε να πορευτεί ελεύθερα για την εξερεύνηση του Σύμπαντος ,μέσα και έξω από τον άνθρωπο . Και τότε , συνέβη κάτι εντελώς αναπάντεχο ¨ ήταν η ίδια η επιστήμη που έθεσε τώρα τους νέους περιορισμούς. Για να γίνει αποδεκτή οποιαδήποτε καινούργια θεωρία έπρεπε απαραίτητα να πληροί δυο βασικές προϋποθέσεις ¨πρώτον να επιδέχεται πειράματος και δεύτερον επανάληψης προς επαλήθευση . Πείραμα και επανάληψη . Αυτοί είναι οι δυο δοκοί στήριξης της επιστημονικής γνώσης και ό,τι δεν μπορεί να ισορροπήσει πάνω τους εξοστρακίζεται και απορρίπτεται.. Απορρίπτονται όμως επίσης και πολλά άλλα είτε γιατί δεν συμφωνούν με τα τρέχοντα επιστημονικά μοντέλα είτε γιατί …έρχονται σε αντίθεση με άλλες θεωρίες και βαρύγδουπες πραγματείες πάνω στις οποίες έχουν στηριχθεί καθηγεσίες ή άλλου είδους συμφέροντα. Έτσι , το ρόλο των θεολόγων και της Ιεράς Εξέτασης παίζουν τώρα οι επιστήμονες που στα άδυτα των εργαστηρίων τους μελετούν, δοκιμάζουν , πειραματίζονται και αποφαίνονται! Από την πλευρά της η σύγχρονη κοινωνία έχει την τάση να αποδέχεται ,επίσης , ό,τι φέρει την ετικέτα του «επιστημονικά αποδεκτού και έγκυρου».Έτσι ,όμως ,μένουν απ΄έξω ολόκληροι τομείς γνώσης όπως η μεταφυσική και η φιλοσοφία που από τη φύση τους δεν μπορούν να αποδειχθούν «επιστημονικά» με τις τρέχουσες μεθόδους. Πώς να βάλεις λ.χ. το Θεό στον πάγκο του εργαστηρίου ,κάτω από το γυαλάκι του μικροσκοπίου ή έστω και στο ιλιγγιώδες περιβάλλον ενός επιταχυντή σωματιδίων . Πώς να πειραματιστείς μαζί Του ,να Τον μετρήσεις ,να Τον μετατρέψεις σε ψηφιακά δεδομένα και να Τον ταξινομήσεις. .Κάπως έτσι αμφισβητούνται πολλά από τα φαινόμενα που ανήκουν στο χώρο του υπερβατικού, της παραψυχολογίας και των ψυχικών φαινομένων όπου το πείραμα και η ακριβής επανάληψη είναι δύσκολα αν όχι αδύνατα..Κάπως έτσι διαπράχθηκαν και διαπράττονται ακόμα μερικές από τις μεγαλύτερες επιστημονικές αδικίες .Τον Τουρπέν που εφεύρε το μελανίτη ,τον έκλεισαν σε άσυλο ! Τους εφευρέτες της μηχανής που ξεκινάει με έκρηξη τους απέρριψαν. Η κοινωνία απομονώνει τους μεγάλους εφευρέτες.
Απίστευτες Ιστορίες Επιστημονικής Αλαζονείας
Στο δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνα ,στο άνθισμα της νεωτεριστικής εποχής, υπήρξε μια πλειάδα διανοουμένων και επιστημόνων έντονα αντιδραστική . Έβλεπαν με φόβο και επιφύλαξη κάθε επιστημονοτεχνική πρόοδο πιστεύοντας ότι οδηγεί κατευθείαν στην άβυσσο. Ακόμα και ο Χερτζ έγραψε στο Επιστημονικό Επιμελητήριο της Δρέσδης ότι θα έπρεπε να αποθαρρύνουν τις έρευνες για την εκπομπή των ερτζιανών κυμάτων επειδή όπως υποστήριξε «δεν είναι δυνατόν να γίνει καμιά πρακτική εφαρμογή ».Στο όνομα της περιορισμένης αλήθειας –αυτή που οι ίδιοι αντιλαμβάνονταν- αρνήθηκαν στην αρχή ακόμα και τις ακτίνες Χ και γενικά ό,τι δεν ανήκε στο ορατό και χειροπιαστό φάσμα.Αν οι κληρικοί κατηγορούνται συχνά για έλλειψη εκσυγχρονισμού και οι επιστήμονες δεν πάνε πίσω. Ακόμα και ο μεγάλος Γαλιλαίος ,μολονότι ήταν κι ο ίδιος θύμα των προκαταλήψεων της εποχής του , απέρριψε την άποψη του Κέπλερ πως οι παλίρροιες δημιουργούνται από τη σελήνη. « Πρόκειται για μυστικοπαθείς φαντασιοπληξίες » είχε πει προσφέροντας ένα παράδειγμα για το πώς οι επιστήμονες ,ακόμα και οι πιο ανοιχτόμυαλοι και μεγάλοι όπως ο ίδιος , πέφτουν συχνά θύματα των επιστημονικών προκαταλήψεών τους. Ακόμα και ο Λαβουαζιέ ,ο μεγάλος επιστήμονας του 18ου αιώνα ,παρά το εξελιγμένο επίπεδό του είχε κι αυτός τις εμμονές του. Αρνήθηκε ,λοιπόν, κατηγορηματικά να πιστέψει στην ύπαρξη των μετεωριτών. « Είναι αδύνατον » έλεγε «να πέφτουν πέτρες από τον ουρανό για τον απλούστατο λόγο ότι δεν υπάρχουν πέτρες στον ουρανό!» Κάτι ανάμεσα σε μαγεία και ταχυδακτυλουργική απάτη θεωρήθηκε ,επίσης , η ανακάλυψη του ηλεκτρικού φωτός ,αλλά και του τηλέγραφου . Αλλά και το τηλέφωνο δεν έτυχε καλύτερης υποδοχής από την επιστημονική κοινότητα .΄Όταν ο μεγάλος Βρετανός φυσικός Πολ Τέητ άκουσε για την εφεύρεση του Γκράχαμ Μπέλ έσπευσε να την απορρίψει δηλώνοντας κατηγορηματικά «πρόκειται σίγουρα για απάτη! Τέτοια εφεύρεση που να μεταφέρει τη φωνή σε απόσταση ,είναι αδύνατη» . Εξ ίσου απίστευτη φαινόταν η προοπτική της κατασκευής πτητικής μηχανής. Το 1903 ο διαπρεπής Αμερικανός καθηγητής Αστρονομίας Σάϊμον Νιούκομπ , υποστήριζε δογματικά ότι «ιπτάμενη μηχανή βαρύτερη του αέρα είναι κάτι το αδύνατο. Όσοι μάλιστα πιστεύουν κάτι τέτοιο είναι οι ίδιοι αιθεροβάμονες.» Η άποψή του απηχούσε τις απόψεις όλων των επιστημόνων της εποχής του. Ευτυχώς για μας που οι αδελφοί Ράιτ –που δεν ήταν επιστήμονες- τους διέψευσαν φτιάχνοντας τα πρώτα αεροπλάνα. Το πιο διασκεδαστικό και γραφικό σ΄αυτή την επιστημονική γκάφα ήταν πως οι αδελφοί Ράιτ πετούσαν ήδη επί 3 χρόνια με τη συσκευή τους που ήταν «βαρύτερη του αέρα» και κανείς δεν τους πίστευε ,εκτός από τους αυτόπτες μάρτυρες ,επειδή κανένας επιστήμονας δεν έμπαινε στον κόπο να διαπιστώσει ιδίοις όμμασι το …απαράδεκτο φαινόμενο. Αντίστοιχο στενόμυαλο δογματισμό επέδειξε το 1926 ένας άλλος επιστήμονας ,ο καθηγητής Άλεκ Μπίνκερτον , ο οποίος δήλωσε γεμάτος επιστημονική αγανάκτηση ότι «η ιδέα του ταξιδιού στη σελήνη είναι βλακώδης και φυσικά αδύνατη !» Αρκετά χρόνια αργότερα όταν ο Αμερικανός πρόεδρος Αϊζενχάουερ ανακοίνωνε το αμερικανικό δορυφορικό πρόγραμμα ,ο Δρ Ρίτσαρντ Βάντεριτ Γούλεϊ ,βασιλικός αστρονόμος της Αγγλίας ,ρωτήθηκε για τις προοπτικές εκτόξευσης διαστημικών πυραύλων και απάντησε ,επίσης γεμάτος ιερή αγανάκτηση «τα διαστημικά ταξίδια είναι σκέτες ανοησίες!» Τον επόμενο ακριβώς χρόνο οι Ρώσοι εκτόξευαν τον «Σπούτνικ 1». Την οργισμένη αντίδραση της επιστημονικής κοινότητας προκάλεσε και ο Φριτς Ζβίκι που εισήγαγε τη θεωρία και τον όρο «Σουπερνόβα» για τα άστρα που εκρήγνυνται . Οι αστροφυσικοί τον κορόιδεψαν και πέταξαν τη σχετική μελέτη του στο καλάθι των αχρήστων απ΄ όπου ,χρόνια αργότερα , την ανέσυραν και παραδέχθηκαν αμήχανα ότι είχε δίκιο τελικά. Ακόμα πιο χαρακτηριστική ήταν η γκάφα που διεπράχθη σε βάρος του Τσαντρασεκάρ ,ενός μεταπτυχιακού ακόμα φοιτητή που τόλμησε να διατυπώσει μια θεωρία για τα άστρα «Λευκούς Νάνους». Όταν την ανακοίνωσε στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ ,ο καταξιωμένος κατά τα άλλα , καθηγητής Έντιγτον την απέρριψε ασυζητητί και με μπόλικη δόση ειρωνείας που έκανε τον νεαρό φοιτητή να αισθανθεί βαθιά απογοητευμένος.Οι υπόλοιποι καθηγητές εγκατέλειψαν κι αυτοί την αίθουσα όπου ο Τσαντρασεκάρ είχε κάνει την ,κατ΄αυτούς απαράδεκτη ανακοίνωσή του, κουνώντας με λύπη το κεφάλι και λέγοντάς του «κρίμα , κρίμα ». Θέλετε να μάθετε το τέλος αυτής της χαρακτηριστικής ιστορίας; Τελικά , ο Τσαντρασεκάρ όχι μόνο δικαιώθηκε πανηγυρικά αλλά και κατέκτησε το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής γι αυτήν ακριβώς τη θεωρία του!
Ο Θρίαμβος των Ερασιτεχνών
Η ιστορία της επιστήμης έχει καταγράψει με χρυσά γράμματα τα ονόματα και τις ανακαλύψεις μερικών ανθρώπων που δεν ανήκαν στην επίσημη επιστημονική κοινότητα.Ήταν ερασιτέχνες ερευνητές , πολλοί δεν είχαν καν πανεπιστημιακό πτυχίο ή κι αν είχαν ,ήταν συχνά άσχετο με το χώρο στον οποίο έκαναν τελικά τις ανακαλύψεις τους. Αυτοί οι άνθρωποι αντιμετώπισαν πολλές φορές έντονη την επιστημονική αλαζονεία και την απόρριψη από εκείνους που θεωρούσαν τον εαυτό τους «ειδικό » και «ειδήμονα».Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο έμπορος που αποστόμωσε τους αρχαιολόγους που θεωρούσαν τον εαυτό τους αυθεντία , το 1870. Ήταν ο Ερρίκος Σλήμαν που όταν άρχισε τις ανασκαφές στη Μικρά Ασία αναζητώντας τη θρυλική Τροία ,οι αρχαιολόγοι και οι ειδικοί καθηγητές τον χλεύασαν και τον θεώρησαν γραφικό τρελό που «πίστεψε στα παραμύθια του Ομήρου ».Όταν τελικά ο Σλήμαν ανακάλυψε την αρχαία πόλη στη Μικρά Ασία , οι «αυθεντίες» κατάπιαν τη γλώσσα τους ( μαζί με το φαρμάκι που είχαν εκτοξεύσει εναντίον του). Ερασιτέχνης ήταν και ο Βέντρις που κατέρριψε μια άλλη επιστημονική «βεβαιότητα» σύμφωνα με την οποία ο μυκηναϊκός πολιτισμός δεν ήταν ελληνικός. Τελικά ,αυτός , ένας αρχιτέκτων κι όχι αρχαιολόγος ή γλωσσολόγος ,κατάφερε να αποκωδικοποιήσει στα 1952 τη Γραμμική Γραφή Β ,που βρέθηκε σε πινακίδες στις Μυκήνες και στην Κνωσό και απέδειξε ότι ήταν ελληνική και κατά συνέπεια ήταν ΄Ελληνες οι δημιουργοί του κρητικομυκηναϊκού πολιτισμού. Με την ανακάλυψή του αυτή ο Βέντρις πρόσφερε μια μεγάλη υπηρεσία στο ελληνικό έθνος μετατοπίζοντας πολλούς αιώνες προς τα πίσω την απαρχή της ιστορίας και του πολιτισμού του. Κάτι αντίστοιχο επαναλαμβάνεται και σήμερα. Ενώ τα επιστημονικά συγγράμματα και τα σχολικά βιβλία εξακολουθούν να επιμένουν πως η ελληνική γλώσσα έχει ηλικία 3000 ετών και μας ήρθε από τη Φοινίκη ,οι πινακίδες που ανακάλυψε ο καθηγητής Χουρμουζιάδης στις ανασκαφές του ’93 στην Καστοριά ,απέδειξαν πως η γλώσσα μας είναι γηγενής και πως η ηλικία της ξεπερνά τα 7000 χρόνια. Αυτό που συμβαίνει εδώ είναι το αντίστοιχο που συνέβη και με τους εφευρέτες του αεροπλάνου ,τους αδελφούς Ράιτ , που ενώ πετούσαν ,οι επιστήμονες αγνοούσαν επιδεικτικά την κατάσταση. Το ίδιο και με την ανακάλυψη του Χουρμουζιάδη που οι αρμόδιοι επιμένουν να την αγνοούν και τα παιδιά στα σχολεία εξακολουθούν να διδάσκονται ανακρίβειες. Ακόμα χειρότερη αντιμετώπιση είχε η ανακάλυψη ενός «ασήμαντου» ραδιομηχανικού , του Καρλ Τζάνσκι ,που έγινε ο πατέρας της ραδιοαστρονομίας και εφευρέτης των ραδιοτηλεσκοπίων , όταν το 1932 ,ανακάλυψε πως η Γη δέχεται φυσικά ραδιοσήματα από το διάστημα . Τότε οι κύκλοι των αστρονόμων γέλασαν και περιφρόνησαν τα πορίσματά του και ούτε καν ασχολήθηκαν με τις «αυθαίρετες ιδέες »του για 10 ολόκληρα χρόνια. Τόσα χρειάστηκαν αυτοί για να φτάσουν στο δικό του επίπεδο κατανόησης και να παραδεχθούν ότι αυτός , ένας ερασιτέχνης κι όχι επαγγελματίας αστρονόμος ,είχε δίκιο .Η ιστορία της αστρονομίας ,άλλωστε ,είναι έτσι κι αλλιώς πλούσια σε ονόματα ερασιτεχνών αστρονόμων που αυτοί κι όχι οι «επίσημοι» αστρονόμοι και ειδικοί καθηγητές ,είχαν το προνόμιο της ανακάλυψης πολλών κομητών ,αστεροειδών κλπ. Το πρόβλημα είναι πάντα όταν νέες θεωρίες έρχονται να ανατρέψουν τις παλιές , όπως συνέβη και με την κβαντική φυσική που έσεισε συθέμελα τον κόσμο της κλασσικής φυσικής και που προκάλεσε διαμάχες διάρκειας τουλάχιστον 30 ετών .(Μερικές διαρκούν, μάλιστα , ακόμα). Αντίστοιχα ,πολλοί «σοβαροί » επιστήμονες και κυρίως ψυχαναλυτές και ψυχίατροι ούτε να ακούν ούτε να δουν θέλουν ό,τι σχετίζεται με παραψυχολογικά φαινόμενα. Πρώτος και καλύτερος ,μάλιστα , ο Σίγκμουντ Φρόϋντ ο οποίος έπρεπε να φτάσει στο τέλος της ζωής του για να επανεξετάσει το θέμα και να ομολογήσει στο τελευταίο σύγγραμμά του «αν ήταν να ξαναρχίσω τη ζωή μου από την αρχή , θα την αφιέρωνα στη μελέτη των ψυχικών φαινομένων ,όπως η τηλεπάθεια , και όχι στην ψυχανάλυση»!
Η Μοίρα των Πρωτοπόρων
Το νέο παράδειγμα , οι καινοφανείς θεωρίες και οι πρωτοποριακές εφευρέσεις συναντούν πάντα την καχυποψία και τις αντιρρήσεις των συντηρητικών .Οι εισηγητές νέων θεωριών και όσοι ασχολούνται με μη «έγκυρα» ,δηλαδή ευρέως αποδεκτά ,ζητήματα είναι καταδικασμένοι στη συνείδηση πολλών επιστημόνων. Αλλά , όπως αναφέρει και ο Νίκος Ταμπάκης ,στο βιβλίο του «Από τη Φυσική στη Μεταφυσική » «πλειοψηφίες και αυθεντίες παρέρχονται και η ιστορία της επιστήμης διδάσκει πως τα αποφασιστικά βήματα έγιναν όχι όταν εφαρμόζαμε γνωστούς κανόνες και νόμους ,αλλά όταν ασχοληθήκαμε και προσέξαμε τις εξαιρέσεις τους».Τελικά , οι καινούργιες ανακαλύψεις γίνονται αποδεκτές από τους επιστήμονες όχι γιατί οι στενόμυαλοι πείστηκαν αλλά γιατί αργά ή γρήγορα φεύγουν από το προσκήνιο ,από τις θέσεις –κλειδιά και από τη ζωή και τη θέση τους παίρνουν άλλοι, νεώτεροι , που έχοντας γαλουχηθεί με τις νέες θεωρίες μπορούν να τις κατανοήσουν και να τις αποδεχθούν. Τελικά απ΄ ό,τι φαίνεται , επιστημονική γνώση δεν σημαίνει υποχρεωτικά και ανοιχτές αντιλήψεις. Καμιά φορά μπορεί να συμβαίνει και το ακριβώς αντίθετο. Και ενώ η στενομυαλιά είναι από τα πιο επικίνδυνα νοσήματα της συνείδησης , ούτε οι ειδικοί την αποφεύγουν ,έτσι που πολλές φορές γίνονται εξαιρετικά συντηρητικοί και δογματικοί θυμίζοντας τους ιεροεξεταστές του Μεσαίωνα. Το επιστημονικό ιερατείο θεωρεί αιρετικούς όσους ασχολούνται με ζητήματα που η επίσημη επιστήμη δεν έχει εντάξει στους κόλπους της. Το πρόβλημα είναι ότι η επιστήμη δεν μπορεί να επαίρεται ότι κατέχει όλη τη Γνώση γιατί αυτό είναι απόλυτα αντιεπιστημονικό. Κατά συνέπεια δεν μπορεί να απορρίπτει ασυζητητί αυτό που διαφεύγει προς το παρόν από το γνωσιολογικό της πεδίο. Πολλοί μεγάλοι επιστήμονες πάντως ,κυρίως αυτοί που κατέχουν τον τίτλο της «αυθεντίας» δεν ασχολούνται με αμφισβητούμενους τομείς γνώσης για να μη χάσουν το κύρος τους και για να μην έρθουν σε σύγκρουση με το επιστημονικό κατεστημένο. Αλλά ,όπου διστάζουν οι «αυθεντίες» ,τολμούν οι ερασιτέχνες .Ιδού γιατί τόσες πολλές ανακαλύψεις οφείλονται σ΄αυτούς . Ευτυχώς που υπήρχε ένας αρχιτέκτων για να αποκρυπτογραφήσει την αρχαιοελληνική γραφή. Ευτυχώς που υπήρξε ένας μη αστρονόμος για να ανακαλύψει την ραδιοαστρονομία ,ένας έμπορος για να ανασκάψει την Τροία ,δυο ποδηλάτες για να επινοήσουν τις κινούμενες εικόνες (δηλαδή οι αδελφοί Λυμιέρ που ανακάλυψαν τον κινηματογράφο ) καθώς και άλλοι δυο «άσχετοι »,οι αδελφοί Ράιτ ,που ενώ η δουλειά τους ήταν σε βουλκανιζατέρ αυτοί επέμεναν να ονειρεύονται πτήσεις στον αέρα και έτσι επινόησαν το αεροπλάνο. Όλοι αυτοί δεν είχαν επιστημονικό κύρος ,έτσι δεν ανησυχούσαν μη το χάσουν. Γι αυτό και μπορούσαν να ασχοληθούν απρόσκοπτα με την επέκταση της γνώσης και να πειραματιστούν με νέες θεωρίες. Τόλμησαν εκεί που οι ειδικοί δίσταζαν και κέρδισαν τελικά τη μεγαλύτερη καταξίωση αποδεικνύοντας πως είχε δίκιο ο Ηράκλειτος που έλεγε «εάν μη έλπηται ,ανέλπιστον ουκ εξευρήσει».(Πως ,δηλαδή ,αν δεν ελπίζεις δεν μπορείς να βρεις το ανέλπιστο ). Αλλά έλεγε και κάτι άλλο αυτός ο κορυφαίος Έλληνας φιλόσοφος ,έλεγε πως «πολυμαθίη νόον έχειν ου διδάσκει ».Και αυτό η επιστήμη το επιβεβαιώνει συχνά και μάλιστα μέσω των κριτηρίων που αυτή θέτει ,δηλαδή το πείραμα και την επανάληψη. Έτσι , παρά τη σοφία της οι γκάφες και τα ολισθήματά της είναι επαναλαμβανόμενα.