Τί είναι τα Μαθήματα Θαυμάτων;

Τι είναι τα Μαθήματα Θαυμάτων, ποιές είναι οι βασικές θέσεις τους και πώς σχετίζονται με τις διάφορες ψυχολογικές προσεγγίσεις

Το A Course in Miracles, δηλαδή τα Μαθήματα Θαυμάτων, είναι μια ψυχολογική θεραπευτική προσέγγιση η οποία περιέχεται στο βιβλίο που γράφτηκε με την μέθοδο της αυτόματης γραφής από την ψυχολόγο Dr.Helen Schucman στη δεκαετία του 70 και την ανεκτίμητη συνεισφορά του Dr.Bill Thetford. Η ίδια  ήταν δύσπιστη και  δεν ενδιαφερόταν για αυτά τα θέματα. Μια μέρα όμως το χέρι της έγραψε τη φράση :

«Παρακαλώ γράψε, αυτή είναι μια σειρά μαθημάτων για θαύματα».

Helen Schukman & Bill Thetford

Έκτοτε ξεκίνησε η συγγραφή αυτού που έμελλε να διαρκέσει 7 χρόνια και να γίνει ένα βιβλίο 1300 σελίδων. H Schucman δέχθηκε κατόπιν πολλών πιέσεων να εκδοθεί αλλά όχι με το δικό της όνομα μιας και θεωρούσε ότι δεν το είχε γράψει η ίδια αλλά είχε μόνο χρησιμεύσει ως διάμεσο. Μολονότι αναγνώριζε την μεγάλη σπουδαιότητα και την θεραπευτική δύναμη όσων περιγράφονται σε αυτά που έγραψε, δυσκολευόταν να τα εφαρμόσει στη ζωή της και συνέχισε να βρίσκεται σε μια κατάσταση εσωτερικής σύγκρουσης με την σχετική θεωρία. Έτσι, λέγεται ότι λίγο πριν πεθάνει είπε το περίφημο «Ι know it’s true but I don’t believe it», δηλαδή «ξέρω ότι είναι αλήθεια αλλά δεν το πιστεύω».
Το βιβλίο σήμερα έχει μεταφραστεί σε 26 γλώσσες και έχει κυκλοφορήσει σε εκατομμύρια αντίτυπα από την Αμερική ως την Ινδία, από την Τουρκία ως την Ρωσία, από την Αφρική ως την Ευρώπη. Στην Ελλάδα κυκλοφορεί με τον τίτλο “Ένα Μάθημα στα Θαύματα” εκδόσεις Δίον (http://www.psarasbooks.gr/index.php/general-books/103687/ena-mathima-sta-thaymata-details). Υπολογίζεται ότι αποτελεί αντικείμενο μελέτης ή ψυχοθεραπευτικής εργασίας σε πάνω από 3000 ομάδες διεθνώς. Χωρίζεται σε τρία μέρη: στην Θεωρία, στις Ασκήσεις που είναι 365 (μία για κάθε μέρα του χρόνου) και στο Εγχειρίδιο για Δασκάλους, το οποίο στην ουσία απευθύνεται σε όλους τους μελετητές των Θαυμάτων μιας και όλοι διδάσκουμε αυτό που είμαστε, με την συμπεριφορά μας.
Μολονότι το  Course in Miracles, τα Μαθήματα Θαυμάτων, έχουν μια έντονη μεταφυσική πλευρά, θα μπορούσε κάποιος, ακόμα και άθεος, να τα προσεγγίσει μόνο ως ένα σπουδαίο ψυχοθεραπευτικό εργαλείο και μια μέθοδο εκπαίδευσης του νου.
Το βασικό μοτίβο των Μαθημάτων Θαυμάτων, γύρω από το οποίο περιστρέφονται και αυτό που επιχειρούν με κάθε τρόπο να καλλιεργήσουν, είναι η συγχώρεση. Αυτή χαρακτηρίζεται ως «ο τελευταίος» και αποτελεσματικότερος μηχανισμός άμυνας. Όμως η συγχώρεση που εισηγούνται τα θαύματα δεν έχει την ηθική σημασία που συνήθως δίνουμε αλλά στηρίζεται σε μια άλλη κοσμοθέαση σύμφωνα με την οποία συγχώρεση είναι η αποδέσμευση του άλλου από την ενοχή όχι από καλοσύνη αλλά επειδή δεν έχει επέλθει βλάβη. Και δεν έχει επέλθει βλάβη επειδή, η όποια βλάβη θα αφορούσε το σώμα ή το εγώ, αυτά στην πραγματικότητα δεν υφίστανται. Κι εδώ εισερχόμαστε στην μεταφυσική των Θαυμάτων.

Η Μεταφυσική των Μαθημάτων Θαυμάτων

Σύμφωνα με αυτήν, αυτός ο κόσμος είναι ένα κατασκεύασμα, ένα ψευδαισθητικό όνειρο που έφτιαξε ο Υιός του Θεού (που είμαστε όλοι μας) όταν πίστεψε στην εξωπραγματική ιδέα ότι μπορεί να διαχωριστεί από τον Δημιουργό του. Ο αληθινός μας εαυτός είναι καθαρή συνειδητότητα, πλήρως ενωμένος με τον Δημιουργό του, αμετάβλητος, άτρωτος και αιώνιος όπως Αυτός. Ό,τι βιώνεται ως κόσμος, σώμα κλπ είναι απλά μια ψευδαίσθηση. Ένα άσκοπο όνειρο που έχει ήδη τελειώσει αλλά εμείς το αναπολούμε σαν να είναι εδώ, τώρα παρόν.
Στην Πλατωνική προσέγγιση, ο αληθινός κόσμος όπου κατοικεί το Όντως Όν, ο κόσμος των Ιδεών, αντιστοιχεί στον αδιαφοροποίητο ενιαίο Εαυτό όπου Πατέρας και Υιός είναι ένα. Μέσα στο νου του Υιού δημιουργήθηκε κάποια στιγμή η ανάγκη να είναι δημιουργός του εαυτού του κι έτσι ονειρεύτηκε ότι διαχωρίστηκε από τον Πατέρα του και τότε γεννήθηκε η πρωταρχική αρχέγονη ενοχή, που αντιστοιχεί στην Βιβλική ενοχή της παραβίασης της Θείας Εντολής από τους πρωτόπλαστους. (Πρέπει να θυμόμαστε πως όλα αυτά δεν είναι παρά μεταφορικές συμβολικές αναπαραστάσεις ψυχολογικών καταστάσεων).
Για τα Θαύματα αυτός ο κόσμος (ο υλικός) είναι στην ουσία μια ψυχολογική κατάσταση! Αποτελεί το καταφύγιο του μέρους της Υιότητας που ονειρεύτηκε ότι διαχωρίστηκε από τον Πατέρα και που πρόβαλλε στον Θεό την ανάγκη του για τιμωρία, βλέποντάς Τον ως τιμωρό, για την παραβίαση που ονειρεύεται ότι έκανε. Προκειμένου να ξεφύγει από τη θεϊκή οργή έφτιαξε τα σώματα για να κρυφτεί μέσα τους διαχωριζόμενος όμως έτσι ακόμα περισσότερο από τον εαυτό του αφού τον διαμοίρασε μέσα στις μορφές. Οι «άλλοι» είναι στην πραγματικότητα ο εαυτός του. Η τέλεια ενότητα είναι ο εαυτός μας. Αλλά αυτό δεν αναγνωρίζεται κι έτσι καθένας θεωρεί ότι τα συμφέροντά του είναι ξεχωριστά από των υπολοίπων. Στην πλάνη  αυτή υπάρχει η ανάγκη να είμαστε ξεχωριστοί έτσι ώστε να προβάλλουμε ο ένας στον άλλο την ενοχή. Αυτό εκφράζεται με την κάθε μορφής επιθετικότητα και επίκριση προς τους άλλους. Καθώς τους αποδίδουμε διάφορες μομφές στην ουσία προσπαθούμε να ξεφύγουμε από την πρωταρχική ενοχή (για το διαχωρισμό μας από τον Θεό) και να την φορτώσουμε σε άλλους. Από την άποψη αυτή, ο φυσικός κόσμος είναι ανυπόστατος αλλά λειτουργεί ως προβολή της ενοχής μας και μόνο. Δεν υπάρχει, δεν υφίσταται παρά μόνο μέσα στο νου του Υιού του Θεού που τον συναποτελούμε όλοι μαζί.

Η Συγχώρεση των Θαυμάτων

Όταν λοιπόν τα Θαύματα καλούν σε συγχώρεση στην ουσία καλούν σε αναγνώριση ότι η φαινομενική βλάβη δεν υφίσταται γιατί αφορά ένα σώμα και έναν κόσμο που αποτελούν στοιχεία ενός ονείρου και δεν είναι αληθινά. Όλες οι αρνητικές συμπεριφορές στα Θαύματα δεν έχουν αληθινό αντίκρισμα ή αληθινό αποτέλεσμα. Δεν έχουμε αρνητικές ιδιότητες. Μόνο θετικές όπως η χαρά και η ειρήνη. Ένα μεγάλο αξίωμα των Θαυμάτων, λοιπόν, είναι πως κάθε «αρνητική» συμπεριφορά είναι στην ουσία μια κραυγή για αγάπη από εκείνους που έχουν ξεχάσει Ποιοί αλήθεια είναι. Τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται. ‘Ο,τι βλέπουμε γύρω μας είναι μόνο η ερμηνεία που έχουμε δώσει εμείς σε αυτό. Αλλάζοντας την ερμηνεία αλλάζουμε τον κόσμο. Δεν υπάρχει αμαρτία για τα Θαύματα υπάρχει μόνο λάθος αντίληψης και κάθε λάθος μπορεί να διορθωθεί. Και διορθώνεται μέσω της καθολικής συγχώρεσης, της καθολικής αθώωσης όχι από εκείνον που έχει υποστεί βλάβη αλλά από αυτόν που ξαναθυμάται την αληθινή του ταυτότητα και έτσι διαφεύγει από αυτόν τον κόσμο. Στην ουσία δηλαδή διαφεύγει από την ψυχολογική του κατάσταση που του γινόταν αντιληπτή ως κόσμος πόνου, φθοράς, θανάτου, επίθεσης κ.λ.π.

Μερικές θέσεις των Μαθημάτων Θαυμάτων:

• «Βλέπουμε μόνο το παρελθόν» Κατανοούμε κάτι αν μας είναι γνωστό και για να μας είναι γνωστό έχει ήδη καταγραφεί στη μνήμη μας, συνεπώς ανήκει στο παρελθόν. Κατ’ αυτήν την έννοια βλέπουμε το παρόν με τα μάτια του παρελθόντος γι᾽ αυτό και δεν το βλέπουμε καθόλου. Το ζητούμενο είναι να κάνουμε χώρο μέσα στην συνείδησή μας για να δοθεί μια νέα ερμηνεία και ένα νέο νόημα.
• “Η συμπεριφορά μας είναι είτε κάλεσμα αγάπης είτε κραυγή για αγάπη”. Αυτός είναι ένας νέος τρόπος να δούμε ένα νόημα του παρελθόντος σύμφωνα με το οποίο θα ονομάζαμε την επιθετική συμπεριφορά κραυγή για αγάπη.

• «Ό,τι δίνουμε δίνεται στον εαυτό μας» Καθώς ο άλλος είναι στην ουσία μέρος του Είναι μας, ό,τι φαίνεται να δίνουμε στον άλλον το λαμβάνουμε μέσω αυτού. Παράλληλα, καθώς δίνουμε κάτι ταυτόχρονα πιστοποιούμε ότι το έχουμε και το ενισχύουμε. Για παράδειγμα, αν δώσουμε σε κάποιον κουράγιο εκείνη την στιγμή ενισχύεται και το δικό μας κι έτσι δίνοντας, λαμβάνουμε.
• «Αν υπερασπιστώ τον εαυτό μου, μού επιτίθενται». Αυτή είναι μια από τις πιο δυσνόητες σε πρώτη ανάγνωση θέσεις των Θαυμάτων που επισημαίνουν: «στην απουσία υπεράσπισης γινόμαστε δυνατοί και έτσι μαθαίνουμε τι κρύβουν οι άμυνές μας». Εννοείται εδώ, ότι εκείνος που έχει ανάγκη υπεράσπισης είναι κάποιος που σίγουρα δεν νιώθει δυνατός αλλά αντίθετα τρωτός και ευάλωτος και νιώθει ότι δέχεται επίθεση.

Τα Μαθήματα Θαυμάτων επίσης λένε, πως την στιγμή που ένα κομμάτι της Υιότητας νόμισε ότι διαχωρίστηκε, ο Πατέρας πρόσφερε την θεραπεία του υποτιθέμενου διαχωρισμού. Η θεραπεία αυτή είναι η φωνή του Αγίου Πνεύματος μέσα στο νου μας. Βιώνεται ως η φωνή της συνείδησής μας αλλά δεν πρέπει να συγχέεται με τις προτροπές του Υπερεγώ που είναι αυστηρές, καταπιεστικές και επιχειρούν να «νουθετήσουν» με το ζόρι. Στην πραγματικότητα μοιάζει πιο πολύ με αυτό που λέμε «φωνή της καρδιάς μας» και που μας ωθεί να ενωθούμε, να αγαπήσουμε, να συγχωρήσουμε. Δεν επικρίνει και δεν πιέζει. Περιμένει υπομονετικά να την επιλέξουμε.
Κι εδώ μπαίνει η διεργασία της επιλογής την οποία προσπαθούν να αφυπνίσουν τα Θαύματα μέσω των 365 ασκήσεων. Μια αληθινή επιλογή δεν είναι ούτε μηχανική και μισοασυνείδητη ούτε καταναγκαστική. Για να ασκήσουμε την ελεύθερη επιλογή μας πρέπει πρώτα να ξυπνήσουμε και να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτό που ονομάζουμε επιλογές μας είναι ένα είδος υπνωτισμένων συμπεριφορών που είτε αποτελούν μίμηση είτε μηχανισμούς άμυνας. Αφύπνιση νοείται η στιγμή της αποταύτισης από το σώμα και το εγώ. Το εγώ, για τα Θαύματα, είναι ένα νοσούν τμήμα του νου ταυτισμένο με το σώμα, αυτό που φέρει μέσα του την «πρωταρχική ενοχή» του διαχωρισμού από τον Θείο Εαυτό.

Τα Μαθήματα Θαυμάτων και οι ψυχολογικές προσεγγίσεις

Σε αρκετά ακόμα σημεία τα Θαύματα επαναδιατυπώνουν όρους της ψυχολογίας. Ας δούμε μερικά από αυτά:

Κατά τον Άντλερ όλα τα παιδιά γεννιούνται με μια βαθιά αίσθηση κατωτερότητας ή μειονεξίας λόγω του μικρού τους μεγέθους, των φυσικών αδυναμιών και της έλλειψης γνώσης και δύναμης. Κατά τα Μαθήματα Θαυμάτων όλα τα παιδιά γεννιούνται με μια αίσθηση ενοχής λόγω του διαχωρισμού. Είναι η πρωταρχική ενοχή. Η άποψη του Άντλερ περί υποκειμενικής αντίληψης και ερμηνειών της πραγματικότητας που ονομάζει «ιδιωτική λογική» συμφωνεί με αυτή των Θαυμάτων που υποστηρίζουν ότι «τίποτα δεν έχει νόημα επειδή στο κάθε τι έχω δώσει όλο το νόημα που έχει για μένα». Αυτό συμβαίνει επειδή κρίνουμε βάσει παρελθόντος.

Σύμφωνα με τις δυο θεωρητικές ψυχοθεραπευτικές τοποθετήσεις:

Β. Το άτομο αλλάζει εξετάζοντας τις συνθήκες που δημιούργησαν το πρόβλημα και που συντηρούν την εσφαλμένη μάθηση (θεωρίες μάθησης).
Τα Μαθήματα Θαυμάτων λένε πως ό,τι διδάσκουμε αυτό πιστεύουμε ότι είμαστε. Διδάξαμε στον εαυτό μας κι ο ένας στον άλλον την ταύτιση με το σώμα και το εγώ και εξ αυτού την πεποίθηση ότι έχουμε χωριστά συμφέροντα.
Στην ψυχολογία των συγκρούσεων ,της Ψυχαναλυτικής θεωρίας που ο Φρόιντ είδε στη διπλή φύση του ανθρώπου ορίζοντάς την ως βιολογική και κοινωνική, τα Μαθήματα Θαυμάτων λένε πως βασικά η σύγκρουση είναι και παραμένει μόνο μέσα στο νου ανάμεσα στο «υγιές» και στο «διαχωρισμένο» κομμάτι του, το οποίο είναι ταυτισμένο με το σώμα και το εγώ. Όμως στην πραγματικότητα όλα συμβαίνουν μέσα στο νου γιατί ο εξωτερικός κόσμος είναι μόνο μια προβολή του και δεν υφίσταται ως μια αντικειμενική ύπαρξη.
Η αρχή της ηδονής της ψυχαναλυτικής θεωρίας (σύμφωνα με την οποία ο άνθρωπος έχει την τάση να αποζητά την ευχαρίστηση και να αποφεύγει τον πόνο) αποκτά την εξής διάσταση σύμφωνα με τα Μαθήματα Θαυμάτων: Υπάρχει μια διαστρεβλωμένη ηδονή που μας λέει: θα κυριαρχώ, θα επιτίθεμαι, θα καταδικάζω τον άλλον και έτσι θα «αθωώνομαι». Σύμφωνα με την δυναμική άποψη του Φρόυντ για την εξήγηση της προσωπικότητας, στην ψυχή συνυπάρχουν οι γενετήσιες ορμές « Έρως» και οι επιθετικές ορμές «Θάνατος». Αυτό το δίπολο, Έρως-Θάνατος θα μπορούσε να αντιστοιχιστεί στα Μαθήματα Θαυμάτων με τη φυσική μας κατάσταση που είναι η χαρά και η αγάπη (Έρως) και η ενοχή, επιθετικότητα του εγώ (Θάνατος).
Για την ψυχαναλυτική θεωρία οι μηχανισμοί άμυνας αναπτύσσονται όταν το άτομο συνθλίβεται είτε από τις παρορμήσεις του «Εκείνου» είτε από τις αξιώσεις του «Υπερεγώ». Τα Μαθήματα Θαυμάτων βλέπουν τους μηχανισμούς άμυνας ως απόπειρες επιστροφής στην – απωλεσθείσα εξ αιτίας του διαχωρισμού – αρχική αθωότητα. Είναι προσπάθειες απενοχοποίησης του ατόμου. Στην ουσία πρόκειται για ανεπαρκείς απόπειρες θεραπείας του διαχωρισμού ή άρνησής του. Π.χ. στην άρνηση μιας απειλητικής για την ζωή κάποιου διάγνωσης, κρύβεται όχι απλά ο φόβος του θανάτου αλλά η άρνηση παραδοχής της τρωτότητας του σώματος, η οποία αποτελεί την δήλωση της ενοχής του έναντι του Θεού. Η ασθένεια και ο θάνατος είναι η δίκαιη τιμωρία του Θεού για τον ένοχο, διαχωρισμένο Υιό Του, όπως θα το έβλεπε το εγώ. Έτσι η άρνηση, εν προκειμένω, είναι μια αυθαίρετη απόπειρα αθώωσης. Το ίδιο και η παλινδρόμηση είναι και πάλι απόπειρα αθώωσης.
Το Υπερσυνείδητο στα Μαθήματα Θαυμάτων μοιάζει με το συλλογικό ασυνείδητο του Γιούνγκ αλλά θα μπορούσαμε να το χωρίσουμε στο ανώτερο και ταυτισμένο με τον αδιαφοροποίητο Νου και στο κατώτερο όπου βρίσκονται οι συλλογικές αναμνήσεις και εμπειρίες μας μετά το διαχωρισμό.
Ο Γιούνγκ λέει ότι η ολοκλήρωση έρχεται μέσα από την σύζευξη των αντίθετων δυνάμεων μέσα μας (άνιμους, άνιμα, σκιά κλπ). Τα Μαθήματα Θαυμάτων λένε ότι η επανασύνδεση με το Όλον, η επαναφορά του νου στην προ του διαχωρισμού κατάσταση, επέρχεται με την αναγνώριση ότι το πολικό αντίθετο δεν είναι ισοδύναμο και υπαρκτό αλλά ψευδές, επειδή μόνο το ένα είναι αληθινό. Έτσι δεν συνενώνονται «καλό» και «κακό» αλλά καθώς το αληθές συναντά το ψεύδος, αυτό (το ψεύδος) εξαφανίζεται και μαζί του χάνεται και η φαινομενική πολικότητα. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι κάθε νους είναι διαποτισμένος από την πρωταρχική ενοχή. Προέρχεται από την ψευδαίσθηση του διαχωρισμού από το Θεό. Αυτή η ιδέα – του διαχωρισμού – ανήκει στην μεταφυσική πλευρά του Course in Miracles. Ωστόσο, η καθαρά ψυχολογική του πλευρά μπορεί να σταθεί από μόνη της καθώς όλοι οι άνθρωποι νιώθουμε ένοχοι και όλοι κάνουμε προβολές.
Για τα Μαθήματα Θαυμάτων, λοιπόν, η θεραπεία είναι η αθώωση, η συγχώρεση, εκείνη όμως η συγχώρεση που δεν δίνεται με αναστολή αλλά απορρέει από την επανερμηνεία. Αλλάζοντας ερμηνεία αθωώνουμε κι έτσι αποσύρουμε την προβολή. Τότε σταματά η επίκριση και ελευθερώνουμε μαζί τον κόσμο και τον εαυτό μας.

Τα αναρτημένα αρχεία στην ιστοσελίδα μας, που αφορούν τα Μαθήματα Θαυμάτων, είναι μετάφραση στα ελληνικά του βιβλίου, A Course in Miracles – Manual for Teachers – Workbook for Students και προορίζονται για αποκλειστική διευκόλυνση των ομάδων μελέτης.
Το επίσημο βιβλίο, με τίτλο «Ένα Μάθημα στα Θαύματα» επανεκδόθηκε από τις εκδόσεις Δίον: http://www.psarasbooks.gr/index.php/general-books/103687/ena-mathima-sta-thaymata-details
Τηλ.: κα Μαρία Ψαρά 2310265042 & 6977218050